Choroby układu oddechowego są bardzo częstym problemem wśród seniorów. Jedną z nich jest chociażby zapalenie płuc. U starszej osoby nierzadko ma ona ciężki przebieg, a objawy mogą być bardzo nietypowe. Zdarza się, że stan seniora ulega gwałtownemu pogorszeniu. Dlatego tak ważne jest, żeby rozpocząć leczenie już po zauważeniu pierwszych objawów. Na co zwracać uwagę i kiedy najlepiej umówić się z podopiecznym do lekarza? 

Skąd u seniora bierze się zapalenie płuc?

Osoby, które skończyły 65 lat, są 4 razy bardziej narażone na zachorowanie. U nich też zapalenie płuc częściej powoduje powikłania. Seniorzy często bowiem cierpią na choroby przewlekłe, zatem ich organizm jest już przeciążony codzienną walką z objawami. Gdy do tego pojawi się dodatkowa choroba, układ odpornościowy nie jest w stanie skutecznie się przed nią obronić. Dlatego może dojść do poważnych powikłań, a nawet do śmierci. Co zwiększa ryzyko zachorowania? Specjaliści wyróżniają: 

• podeszły wiek, 
• niedożywienie organizmu i odwodnienie, 
• zaburzenia połykania, występujące zwłaszcza w schorzeniach otępiennych, 
• zminimalizowany odruch kaszlu, 
• pozycję leżącą (unieruchomienie na skutek choroby), 
• zmniejszoną odporność organizmu wynikającą z wieku, 
• schorzenia układu krążenia i układu oddechowego, choroby serca, 
• używki (alkohol, nikotyna). 

Istnieją dwa rodzaje zapalenia płuc, na które seniorzy są bardziej narażeni, niż osoby młodsze. Mowa o zapaleniu zachłystowym i szpitalnym. Przyjrzyjmy się najpierw pierwszemu z nich. Gdy człowiek jest zdrowy, do jego płuc może trafić niewielka ilość wydzieliny z jamy ustnej. Organizm automatycznie pozbywa się jej za pomocą kaszlu. Zachłystowe zapalenie płuc występuje wtedy, gdy odruch kaszlu jest zaburzony albo w ogóle nie występuje. Nagromadzenie dużej ilości wydzieliny w płucach plus obniżona odporność mogą skutkować zapaleniem lub ropniem płuca. Natomiast szpitalne zapalenie płuc o osób starszych pojawia się w trakcie pobytu w szpitalu (przyjmuje się czas minimum 48 godzin od przyjęcia na oddział). Jest ono spowodowane mieszaną florą bakteryjną, obecnością wirusów lub grzybów. Takie zakażenie ciężej przechodzą pacjenci starsi, długo hospitalizowani, intubowani, a także osoby otyłe. Nie bez znaczenia jest też występowanie chorób współistniejących i ogólna kondycja zdrowotna seniora. 

Najczęstsze objawy zapalenia płuc

Zwykle wizyta u lekarza pierwszego kontaktu wystarczy, by zdiagnozować zapalenie płuc u osoby starszej. Specjalista z pewnością zwróci uwagę, czy podopieczny ma przyspieszony oddech. Osłucha też seniora za pomocą stetoskopu i sprawdzi, czy w płucach nie słychać furczenia lub rzężenia. Zapyta Was, czy osoba starsza nie ma ostatnio mokrego, ostrego kaszlu i czy nie skarży się na przykład na ból i ucisk w klatce piersiowej, duszności czy gorączkę. 

Być może potrzebna okaże się też konsultacja z pulmonologiem – zwłaszcza jeśli objawy są nietypowe. W przypadku seniorów zdarza się, że choroba manifestuje się w nieco inny sposób. Osoba starsza może mieć zaburzenia świadomości. Dochodzi do majaczenia, halucynacji, zaburzeń uwagi, problemów ze snem. To jednak nie wszystko – przy zapaleniu płuc występuje szereg innych, niecodziennych objawów. Mogą to być: problemy z układem pokarmowym, skłonność do utraty równowagi i upadków, osłabienie, utrata apetytu, nagłe chudnięcie, a także nasilenie symptomów chorób przewlekłych. 

Ile trwa zapalenie płuc u osoby starszej? Zazwyczaj objawy mijają po 2-3 tygodniach, jednak w przypadku powikłań leczenie może potrwać dłużej. Jeżeli po 3 tygodniach nie ma poprawy albo chory czuje się gorzej, dobrze jest jeszcze raz pójść do lekarza. Być może trzeba będzie pogłębić diagnostykę. Warto to zrobić, gdyż powikłania po zapaleniu płuc mogą być bardzo niebezpieczne. Należy do nich chociażby sepsa, prowadząca czasami do wielonarządowej niewydolności. Oprócz tego może dojść do przewlekłego podrażnienia płuc i uszkodzenia pęcherzyków płucnych, a także do powstania ropnia w płucu lub nawet do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. 

Dowiedz się, jak wygląda pozycja boczna ustalona.

Zapalenie płuc u osoby starszej: diagnoza i leczenie

Na podstawowej wizycie lekarz może zlecić dodatkowe badania, które poszerzą diagnostykę i pozwolą uzyskać lepszy obraz stanu zdrowia seniora. Jednym z najczęściej wykonywanych badań jest tutaj rentgen płuc. Pomaga on wykryć zagęszczenia w miąższu płucnym. Często jednak jest tak, że sam rentgen nie da spodziewanych wyników. Dlatego dodatkowo zleca się badania krwi: morfologię, poziom elektrolitów, wskaźnik CRP (stanu zapalnego). Niekiedy konieczne jest też wykonanie posiewów z krwi. 

Ważne: senior, który skończył 65 lat i choruje na choroby towarzyszące, może dostać skierowanie na leczenie szpitalne. Podopieczny zostanie tam otoczony specjalistyczną opieką, tak istotną w przypadku poważnych problemów z układem oddechowym. Lekarze dobiorą właściwe antybiotyki i będą mogli szybko zareagować w razie jakichkolwiek komplikacji. Ma to znaczenie zwłaszcza wtedy, gdy osoba starsza zaraziła się zapaleniem płuc właśnie w szpitalu, gdzie często obecne są wielooporne bakterie. 

Również Ty, jako opiekunka seniora, możesz pomóc mu podczas choroby. Przede wszystkim zachęć go do szczepienia (na grypę i pneumokoki) i poinformuj o tej możliwości także rodzinę podopiecznego. A w trakcie codziennej opieki dbaj o to, by senior przyjmował prawidłową pozycję ciała podczas snu i posiłków. Jeśli jest taka możliwość, niech je przy stole; jeżeli nie – powinien być jak najbardziej wyprostowany. W przypadku występowania zaburzeń połykania warto skonsultować się z lekarzem. Zwróć też uwagę, w jakiej pozycji podopieczny śpi i czy nie uciska wtedy płuc. 

Zapalenie płuc u osób starszych to poważna choroba, której nie należy bagatelizować. Dodatkowym czynnikiem ryzyka są tutaj schorzenia przewlekłe. Organizm seniora, osłabiony codzienną walką, może nie być w stanie poradzić sobie z kolejną chorobą. Oprócz tego wraz z wiekiem osłabia się odpowiedź immunologiczna organizmu, co skutkuje większą podatnością na infekcje. Jeśli podejrzewasz, że u Twojego podopiecznego rozwija się zapalenie płuc, jak najszybciej umów go na wizytę lekarską.