Codzienna opieka nad osobą leżącą to trudne zadanie. Od opiekunki wymaga się nie tylko pogody ducha, empatii i cierpliwości, ale też siły fizycznej. Chorego seniora nierzadko trzeba podnieść lub przenieść – a to nie wszystko. Dziś sprawdzimy, jak kompleksowo opiekować się leżącym podopiecznym. Zapraszamy do lektury!

Sprzęt potrzebny w opiece nad osobą leżącą

Nie każdy opiekun czy opiekunka może polegać jedynie na własnej tężyźnie fizycznej. Zdarza się, że podopieczny ma nadwagę, przez co jeszcze trudniej się nim zajmować.

Z pomocą przychodzi wtedy specjalistyczny sprzęt dostępny na rynku. Warto więc zasugerować rodzinie zaopatrzenie się chociażby w łóżko regulowane elektrycznie.

Możliwość wyboru wysokości i kąta nachylenia sprawiają, że opieka nad osobą leżącą staje się dużo łatwiejsza. Szeroki zakres ustawień będzie przydatny także dla seniora. W ten sposób można bowiem zniwelować ewentualne problemy z oddychaniem w pozycji leżącej.

Dobrym pomysłem jest też wyposażenie łóżka w materac przeciwodleżynowy. Specjalnie zaprojektowany, aby rozkładać nacisk ciała równomiernie, ten rodzaj materaca zmniejsza ryzyko ucisku na konkretne punkty skóry.

Jego unikalna struktura zapewnia odpowiednią cyrkulację powietrza, co przyczynia się do utrzymania skóry w suchym i czystym środowisku. Przemyślana konstrukcja nie tylko zapobiega powstawaniu nowych odleżyn, ale też wspomaga leczenie już istniejących.

Twój podopieczny jest w stanie podnieść się do pozycji stojącej i przy Twojej pomocy przejść do innego pokoju? W takiej sytuacji przyda Wam się nieduży wózek inwalidzki, balkonik, rollator albo kule.

Sprzęt ten można kupić lub wypożyczyć, w zależności od możliwości seniora i jego rodziny. Wiele opiekunek pracujących z osobami niepełnosprawnymi poleca też zakup wózka toaletowego. Dzięki niemu nie trzeba będzie za każdym razem prowadzić seniora do łazienki.

Inne udogodnienia dla osób leżących to chociażby: podnośnik, podpórka pod plecy, wanna pneumatyczna do kąpieli w łóżku. W przypadku takiej choroby jak inkontynencja moczowa niezbędna będzie bielizna chłonna, cewniki albo plastry przeciwodleżynowe.

Co powinien jeść leżący senior?

Opieka nad leżącym podopiecznym to również dbanie o to, by ten dobrze się odżywiał. Podawaj więc posiłki 4-5 razy dziennie o stałych porach, kończąc na kolacji o godzinie 19:00. Jeżeli nie jesteś pewna, jaką dietę zastosować, poradź się lekarza prowadzącego seniora.

Jadłospis powinien być lekkostrawny, tak, by nie obciążać zbytnio układu pokarmowego starszej osoby. Jednocześnie należy dopilnować, by był on bogaty w witaminy i składniki odżywcze, takie jak białka, tłuszcze, węglowodany i sole mineralne.

Warto bowiem pamiętać, że u seniorów leżących często występują zaparcia. Dbaj więc o to, by w posiłkach znalazł się błonnik, który reguluje pracę jelit. Znajdziesz go w warzywach, produktach pełnoziarnistych, brązowym ryżu i kaszach. Sprawdź wszystkie domowe sposoby na zaparcia u osób starszych.

Potrawy niech będą gotowane w wodzie, na parze albo duszone. Dobrze jest też rozdrabniać lub blendować posiłki, jeśli podopieczny ma problemy z przełykaniem. Ważne jest też spożywanie płynów. Osoba starsza powinna pić 2-3 litry wody lub słabej herbaty dziennie.

Jeżeli senior może jeść samodzielnie, niech otrzyma własny stolik do łóżka, miskę z uchwytem i specjalny kubek dla osoby leżącej – najlepiej nietłukące się. Nie zapominaj też o regularnym podawaniu leków zgodnie z zaleceniami lekarza.

Higiena osoby leżącej

Najważniejszym, ale i najbardziej wymagającym obowiązkiem opiekunki leżącego seniora jest mycie i higiena. Dbałość o skórę chorego pozwala zapobiegać zakażeniom i odleżynom, a oprócz tego poprawia jego humor i samopoczucie. O czym zatem, jako opiekunka, powinnaś pamiętać?

Zapobieganie odleżynom

Pamiętaj, że osoba leżąca często nie jest w stanie samodzielnie zmienić pozycji. W takiej sytuacji różne części ciała są narażone na stały ucisk, co powoduje zatrzymanie dopływu krwi do tkanek i powstawanie odleżyn. Są one bardzo niebezpieczne, gdyż mogą prowadzić do owrzodzeń i szybko postępujących zakażeń.

Aby im zapobiec, należy co 1-2 godziny zmieniać pozycję podopiecznego. Dbaj o to, by skóra była czysta, a po umyciu dokładnie ją osuszaj i natłuszczaj.

Mycie leżącego seniora

Jeżeli senior jest w stanie przemieścić się do łazienki, pomóż mu w tym – wykorzystaj chociażby wózek inwalidzki. W łazience zainstaluj specjalne poręcze, których osoba starsza będzie mogła się przytrzymać. Pod prysznicem niech czeka specjalne krzesło. Jeśli natomiast podopieczny nie wstaje z łóżka, wszystkie czynności trzeba wykonać właśnie tam.

Dobrze jest myć seniora dwa razy dziennie, zwłaszcza latem, a dodatkowo po zabrudzeniu. Mycie zaczyna się od twarzy i zębów, a kończy na rękach, nogach i strefach intymnych. Jak umyć głowę osobie leżącej? Przyda się miska i specjalny kubek, a jeśli jest taka potrzeba, także suchy szampon.

Komfort podopiecznego

Niezależnie od sytuacji i otoczenia, podczas mycia należy dbać o intymność i komfort seniora. Zanim rozpoczniesz jakiekolwiek czynności higieniczne, zamknij drzwi i zasłoń okna. Upewnij się, że do pomieszczenia nie wejdą osoby trzecie. Ustal też stałe godziny mycia, by podopieczny wiedział, czego się spodziewać.

Opieka nad osobą leżącą a jej samopoczucie

Senior, który od wielu tygodni, miesięcy czy lat leży w łóżku, może czuć się źle. Dlaczego? Z powodu naszych naturalnych predyspozycji. Ludzkie ciało ma potrzebę ruchu, a aktywność pobudza organizm człowieka do prawidłowej pracy.

Długotrwałe pozostawanie w pozycji leżącej może więc skutkować chorobami układu kostno-stawowego i mięśniowego. Pamiętaj więc, by zapewnić podopiecznemu codzienną dawkę aktywności – oczywiście dostosowaną do jego możliwości. Będą to proste ćwiczenia izometryczne, a także (jeśli jest taka opcja) chodzenie z kulą lub balkonikiem.

Równie ważna, jak fizyczna, jest też kondycja psychiczna podopiecznego. Chory nie powinien czuć się ciężarem dla swoich bliskich i opiekunki. Dołóż wszelkich starań, by senior czynnie uczestniczył w codziennym życiu, w rozmowach, planowaniu i podejmowaniu decyzji.

Dobrym pomysłem jest też zapraszanie do domu osób, które podopieczny darzy sympatią. A wśród tego wszystkiego daj mu też czas dla siebie, by mógł zająć się tym, co lubi. Bądź wtedy w pobliżu, ale nie narzucaj swoich pomysłów.

Zobacz także: Ćwiczenia dla seniorów
Zobacz także: Pomysły na zajęcia z seniorami

Opieka nad osobą leżącą jest trudnym zadaniem. Chorzy mogą czuć się sfrustrowani, a swoje trudne emocje wyładowywać na opiekunce. Trudno się więc dziwić, że w pewnym momencie czujesz bezsilność i bezradność, a nawet złość i zniecierpliwienie. Wtedy warto znaleźć chwilę dla siebie, wyciszyć się i spróbować uspokoić

Nie obawiaj się też skonsultować ze specjalistą, jeśli jest taka potrzeba. Szczera rozmowa pozwoli Ci poukładać myśli i uczucia.

Słownik polsko-niemiecki: Opieka nad osobą leżącą

Opieka nad osobą leżącą
Betreuung einer liegenden Person
(be’troi̯ʊŋ ˈaɪ̯nɐ ˈliːɡəndən ˈpɛʁzoːn)

Chora/Chory
Kranke/r
(ˈkʁaŋkə)

Opiekun/Opiekunka
Betreuer/in
(bəˈtʁɔʏ̯ɐ, ˈbətʁɔɪ̯ɐɪ̯n)

Lekarz
Arzt
(ʔaʁt͡s)

Pielęgniarka
Krankenschwester
(ˈkʁaŋkənʃvɛstɐ)

Pomoc w podstawowych czynnościach
Hilfe bei grundlegenden Aktivitäten
(ˈhɪlfə baɪ ˈɡʁʊntlɛɡəndən ak.ti.viˈteːtən)

Przewracanie chorego
Umlagern des Kranken
(ˈʊmˌlaːɡɐn dɛs ˈkʁaŋkən)

Zmiana pozycji
Positionswechsel
(pɔziˈʦi̯oːnsˌvɛksəl)

Podawanie leków
Verabreichung von Medikamenten
(fɛʁˈaːbʁaɪ̯çʊŋ fɔn ˌmeːdi.kaˈmɛntən)

Zmiana pieluchy
Windelwechsel
(ˈvɪndl̩ˌvɛksəl)

Czyszczenie i pielęgnacja ciała
Reinigung und Körperpflege
(ˈʁaɪ̯nɪɡʊŋ ʊnt ˈkœʁpɐpfleːɡə)

Odleżyny
Dekubitus
(deˈkuːbitʊs)

Rehabilitacja
Rehabilitation
(ʁehabilɪtaˈʦi̯oːn)

Wspomaganie oddychania
Unterstützung der Atmung
(ʊntɐˈʃtʏtsʊŋ dɛɐ ˈatmʊŋ)

Wykonywanie ćwiczeń
Ausführung von Übungen
(ˈaʊ̯sfʏʁʊŋ fɔn ˈyːbʊŋən)

Źródła:

1. A. Konik, A. Paterek „Poradnik rehabilitacji domowej„, Wydawnictwo M, Kraków 2013r.,
2. P. Kubicki „Opieka długoterminowa i niezależne życie w społeczności lokalnej w kontekście Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych„, ZUS, 2018r.,

Najczęściej zadawane pytania