Inkontynencja, czyli nietrzymanie moczu u starszej osoby. Jak pomóc?
Nietrzymanie moczu to kłopotliwa przypadłość, która dotyczy około 15% ludzi na całym świecie. Cierpią na nią zwłaszcza osoby starsze, a dodatkowo częściej dotyka ona kobiet.
Senior chory na inkontynencję wymaga opieki dostosowanej do jego potrzeb. Opiekunka powinna zapewnić mu wsparcie i właściwą pielęgnację. Jak opiekować się podopiecznym z inkontynencją? Dowiesz się tego z dzisiejszego artykułu.
Czym jest inkontynencja i jak ją rozpoznać
Inkontynencja (po niemiecku Inkontinenz) to mimowolny wyciek moczu z pęcherza. Chora osoba nie ma nad tym kontroli, a podobne zdarzenie wywołuje w niej wstyd. Seniorzy cierpiący na nietrzymanie moczu często wycofują się z życia społecznego, obawiają się wyjść z domu czy podjąć jakąkolwiek aktywność. Często ukrywają ten problem przed rodziną czy opiekunką. Uważają, że nietrzymanie moczu jest na stałe wpisane w bycie seniorem i że jej objawy to po prostu wynik starzenia.
W rzeczywistości tak nie jest. Nietrzymanie moczu, niezależnie od jego źródeł i objawów, można leczyć. Kluczowa jest tutaj szybka i trafna diagnoza, a następnie dobranie odpowiednich metod działania. W ten sposób już na samym początku można zmniejszyć dolegliwości i zwiększyć komfort życia.
Każda choroba, także inkontynencja, rozwija się we własnym tempie i ma różne nasilenie. Zwykle zaczyna się od niewielkich, trudnych do wychwycenia sygnałów i objawów. Nie warto ich bagatelizować czy zrzucać na karb wieku. Wręcz przeciwnie: dokładnie się im przyjrzeć, zadać podopiecznemu kilka pomocniczych pytań – oczywiście dyskretnie. Jeżeli zaobserwujesz choć jeden z poniższych objawów, zaproponuj seniorowi wizytę u lekarza. Na co zatem powinnaś być wyczulona? Chociażby na sytuacje, kiedy:
- podczas kaszlu, kichania lub chodzenia senior popuszcza niewielkie ilości moczu,
- podopieczny chodzi do toalety częściej niż osiem razy w ciągu dnia
- osoba starsza często budzi się w nocy, by oddać mocz,
- zaobserwowałaś u seniora trudności z utrzymaniem moczu.
Jeżeli więc masz podejrzenia, że Twój podopieczny choruje na inkontynencję, zacznij działać już teraz. Załóż dzienniczek, w którym będziesz wspólnie z seniorem notować takie informacje, jak częstotliwość wizyt w toalecie i ich czas, epizody nietrzymania moczu i ilość przyjętych płynów.
Rodzaje inkontynencji u osób starszych
Warto wiedzieć, że istnieją dwa rodzaje tego schorzenia: inkontynencja moczowa i inkontynencja kałowa. Mając wiedzę na ich temat, możesz po pierwsze rozpoznać przyczynę zachorowania, a po drugie – dobrać odpowiednią strategię działania.
W każdym z wymienionych przypadków należy zgłosić się do lekarza. Specjalista przepisze odpowiednie leki, zaleci postępowanie, badania, a w poważniejszych przypadkach podejmie decyzję o zabiegu chirurgicznym. Jednak na początku, warto skupić się na niefarmakologicznych metodach leczenia nietrzymania moczu u starszej osoby. Aby je dobrać, należy znać rodzaje inkontynencji, zwłaszcza moczowej.
Oto one:
Wysiłkowe nietrzymanie moczu: jest ono spowodowane nagłym wzrostem ciśnienia w jamie brzusznej. Często pojawia się na skutek sporego wysiłku fizycznego – mówimy wtedy o I stopniu choroby. Przy II stopniu nietrzymanie moczu pojawia się już po mniej zaawansowanej aktywności, jak spacer, a w III stopniu nawet w pozycji leżącej lub siedzącej, gdy senior się nie rusza.
Inkontynencja typu naglącego: tutaj można zaobserwować niekontrolowane, niemożliwe do opanowania parcie na pęcherz. W wielu przypadkach występuje wraz z częstomoczem.
Postać mieszana: popuszczanie moczu pojawia się w momencie, gdy występują wszystkie wyżej wymienione objawy.
Inne rodzaje nietrzymania moczu: zaliczamy tu moczenie nocne, ciągłe, tak zwane pozacewkowe albo wszelkie formy niesklasyfikowane.
Jakie są przyczyny nietrzymania moczu u seniora?
Powodów wystąpienia inkontynencji jest wiele, ale u osób starszych najczęściej wywołana jest po prostu starzeniem się. Z upływem lat układ moczowy ulega pewnym fizjologicznym zmianom.
Mięśnie miednicy oraz cewka moczowa stają się słabsze, a pęcherz obniża się. Dodatkowo należy wspomnieć o zachodzących w organizmie seniora zmianach hormonalnych. To one między innymi przyczyniają się do osłabienia mechanizmu zwieraczowego – tak nazywają się mięśnie zamykające ujście cewki moczowej. Jednak starzenie to nie jedyna przyczyna nietrzymania moczu u osób starszych. W grę wchodzą także inne choroby i dolegliwości, których objawem często jest właśnie inkontynencja. Należą do nich między innymi:
- choroba Alzheimera, choroba Parkinsona, stwardnienie rozsiane,
- schorzenia nerek, jak neuropatia cukrzycowa i neuropatia mocznicowa,
- infekcje układu moczowego, kamica pęcherza,
- schorzenia jelit, przewlekłe zaparcia,
- u kobiet: przeciążenie mięśni macicy na skutek otyłości albo przebytej ciąży,
- u mężczyzn: przerost gruczołu prostaty,
- przebyty udar mózgu,
- nowotwór ośrodkowego układu nerwowego.
Opieka nad osobą starszą chorą na inkontynencję
Diagnoza inkontynencji wcale nie musi oznaczać, że komfort życia Twojego podopiecznego spadnie. Wręcz przeciwnie – rozpoznanie schorzenia daje Wam obojgu przestrzeń do tego, żeby seniorowi żyło się lepiej i łatwiej. Odpowiednia opieka i pielęgnacja sprawia, że dyskomfort związany z nietrzymaniem moczu się zmniejsza.
O czym warto pamiętać?
Przede wszystkim o częstym korzystaniu z toalety. Zachęcaj osobę starszą, by załatwiała potrzeby fizjologiczne regularnie, najlepiej o stałych porach. Dobrym rozwiązaniem jest ustawienie przed toaletą niskiego podnóżka. Dzięki niemu senior będzie mógł usiąść w pozycji ułatwiającej wypróżnianie. A skoro już mowa o toalecie, zadbaj o to, by podopieczny miał swobodny i łatwy dostęp do łazienki. Na noc (a niekiedy też na dzień) przydadzą się specjalne produkty do inkontynencji, jak bielizna chłonna, specjalne podpaski czy nieprzemakalne prześcieradła.
W leczeniu inkontynencji ważna jest także dieta. Powinna być lekkostrawna, bogata w białko, błonnik, cynk oraz witaminy A i C. Niech na talerzu seniora codziennie znajdą się warzywa i owoce. Zwróć też uwagę na to, ile płynów przyjmuje osoba starsza. Nietrzymanie moczu nie oznacza bowiem, że trzeba mniej pić. W ten sposób bowiem dochodzi do zagęszczenia moczu, podrażnienia pęcherza i w konsekwencji do nasilenia objawów.
Podopieczny powinien więc codziennie wypijać minimum 1.5 litra wody. Płyny podawaj w regularnych odstępach czasowych, najlepiej w niewielkich ilościach. Jeżeli inkontynencja występuje w trakcie snu, ostatnią szklankę wody należy podać na 2-4 godziny wcześniej. Warto też unikać płynów moczopędnych, jak zielona herbata, napary z pokrzywy i lubczyku, kawa, mocna herbata, gazowane napoje i alkohol.
Jak jeszcze można zmniejszyć objawy inkontynencji u seniora?
Zastosować odpowiednie ćwiczenia dla seniorów. W tym celu dobrze jest zgłosić się do fizjoterapeuty, który dobierze trening do możliwości podopiecznego. Zwykle zalecane są ćwiczenia mięśni Kegla, mięśni brzucha i pośladków. Pomocny okaże się też trening pęcherza moczowego. Jednak żadna z tych metod nie będzie skuteczna bez Twojego wsparcia. Zbudowanie ciepłej, opartej na zaufaniu relacji da podopiecznemu motywację do walki z chorobą.
Źródła:
